Cırcır böcekleri, yaklaşık 2 cm boylarında olurlar. Gündüzleri kendilerine bir çukur kazarak gizlenir ve geceleri de içerisinde saklanırlar. Yaz günlerinde en çok duyduğumuz sesi de bu zaman çıkartırlar. Kolay kolay görünmemelerinin nedeni de budur diyebiliriz.
Bir cins çekirge olan cırcır böcekleri Gryllidae (cırcır böceğigiller) familyasından, dünya genelinde 3000 e yakın türü olan, masalların ünlü tembel kahramanlarıdır. Gerçekte tembelmidirler bilinmez ama gündüzleri genellikle kazdıkları çukurda tek başlarına geçirmeleri. Gece olduğunda ise bitmek bilmez ötme benzeri sesleri onların tembel olduğu kanısını yerleştirmiştir. Yaklaşık 2 cm boyunda, parlak kahverengi veya siyah renkli, yuvarlak iri başlı, kısa kanatlı, uzun antenli, böceklerdir. Çekirgeler kadar iyi sıçrayamazlar. O müthiş sesi sadece erkekleri dişileri kendilerine çekmek, rekabet ettiği diğer erkeklere gözdağı vermek ve çiftleşme pozisyonuna geçmek için ön kanatlarını birbirine sürterek çıkarırlar. Çıkardıkları müziğin karakteri amaçlarına bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca bir üreme alanındaki her türün ayrı sesi vardır ve bazen türleri birbirinden ayırabilmenin tek yolu çıkardıkları seslerdir.
Her ne kadar gürültülerinin de rahatsız olsak da o çıkardıkları sesler ile o an ki havanın sıcaklığını bulabiliriz. Olayın temeli erkek cırcır böceğinin hava sıcaklığının artışına vızıldamasındaki artışla karşılık vermesi temeline dayanıyor.
Peki nasıl oluyor da bazen kulak tırmalayan bu sesler ile havanın sıcaklığını bulabiliyoruz. Amerikalı bir fizikçi olan Amos Dolbear, 1897 yılında bu durumu keşfetmiş ve adı Dolbear yasası olarak kalmış. Dolbear’ın bulduğu formül üzerinden cırcır böcekleri ile nasıl havanın sıcaklığını öğrenebileceğimize bakalım.
Formül
- Havanın Sıcaklığını Fahrenheit Cinsinden Bulma
N dakikada sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:T (Fahrenheit) = 50 + [ ( N – 40 ) / 4 ]Bu formül yaklaşık 1 derecelik sapma yapabiliyor ve fahrenheit cinsinden hava sıcaklığını hesaplıyor.
Aynı işlem daha basit olarak ise şöyle formüle edilmiş: N 15 saniyede sayılan cırcır böceği ötüşü olmak üzere:
T (Fahrenheit)= 40 + N . Yani 15 saniyede sayılan cırcır böceği sesine 40 eklenince fahrenheit cinsinden hava sıcaklığını buluyoruz.
- Havanın Sıcaklığını Celcius Cinsinden Bulma
N dakikada sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:T (Celcius) = 10 + [ ( N – 40 ) / 7 ] formülü geçerli oluyor.Yada kısaca: N 8 saniyede sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:
T (Celcius) = 5 + N olarak formülize edilebilir. ( Sekiz saniyede sayılan cırcır böceği ötüş sayısına 5 ekleyerek hava sıcaklığının kaç derece olduğunu bulabiliriz.)
